Δεδομένων των θλιβερών καταστάσεων στις οποίες ζούμε, με την είδηση του πολέμου στην Ουκρανία να αναπαράγεται παντού, δημιουργούνται ποικίλα συναισθήματα όχι μόνο στους ενήλικες αλλά και στα παιδιά. Τα παιδιά βλέποντας και ακούγοντας τη είδηση, πολύ πιθανό να καταφύγουν στους ενήλικες (γονείς, παππούδες, εκπαιδευτικούς, κ.α.) επειδή βιώνουν αναστάτωση ή επειδή μπορεί να έχουν πολλές ερωτήσεις. Πώς όμως μιλάμε μαζί τους για το θέμα αυτό; Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να γίνει η συζήτηση;
Για αρχή, δεν υπάρχει κατάλληλη ηλικία από τη στιγμή που το παιδί έχει την πληροφορία. Από τη στιγμή που ρωτάει, σημαίνει πως είναι σε θέση να πάρει μέρος στη συζήτηση σχετικά με το θέμα του πολέμου.
Πολλές φορές, εμείς οι ενήλικες υποθέτουμε τι μπορεί να ξέρουν τα παιδιά και τι μπορεί να τα ανησυχεί. Παρόλα αυτά, θα ήταν καλύτερο να ξεκινήσουμε τη συζήτηση ρωτώντας τα παιδιά τι ξέρουν μέχρι τώρα. Είναι ένα θέμα το οποίο συζητάνε στο σχολείο; Με τις παρέες τους; Είδαν κάτι στην τηλεόραση; Το μεγαλύτερο και πιο βοηθητικό μετά από αυτό, είναι ο εκάστοτε γονέας, κηδεμόνας κ.ο.κ. να ακούσει το παιδί προσεκτικά, αλλά και να το ενθαρρύνει να μοιραστεί τις ανησυχίες του, τις απορίες του και τα συναισθήματα του. Μοιραστείτε κι εσείς κάποια από τα συναισθήματά σας. Πιθανώς αυτό να διευκολύνει το παιδί να εκφράσει και τα δικά του. Πολύ πιθανό επίσης να έχει έρθει σε επαφή με λέξεις όπως ‘πυρηνικά’, ‘παγκόσμιος πόλεμος’, τις οποίες μπορεί να μην κατανοεί ή να το φοβίζουν. Προσπαθήστε να μην είστε επικριτικοί (πολλές φορές-χωρίς να είναι βοηθητικό- επικρίνουμε λέγοντας ‘δεν πρέπει να φοβάσαι’, κτλ προκειμένου να μειώσουμε τη σημαντικότητα ή να καθησυχάσουμε), αλλά δείξτε κατανόηση στο όποιο συναίσθημα εκφραστεί.
Επιπροσθέτως, προσπαθήστε να δώσετε απαντήσεις με ειλικρίνεια και με απλά λόγια, ανάλογα σαφώς με την ηλικία του εκάστοτε παιδιού. Με τους εφήβους πιθανώς οι συζητήσεις να είναι εκτενέστερες και λεπτομερέστερες καθώς από μόνοι τους μπορεί να διαμορφώσουν άποψη γύρω από τα τεκταινόμενα. Προσπαθήστε να μην νιώσετε άσχημα αν δεν έχετε την απάντηση σε κάποιες ερωτήσεις. Μπορείτε να πείτε ‘δεν ξέρω- δεν ξέρουμε’ και ρωτήστε πως νιώθουν γι’ αυτό. Απαντήστε όσο πιο απλά γίνεται και κυρίως σε αυτά που αναστατώνουν το παιδί. Διαβεβαιώστε τα παιδιά ότι αυτή τη στιγμή ο πόλεμος συμβαίνει μακριά από τη δική μας χώρα και ότι αυτά είναι ασφαλή. Πείτε με ειλικρίνεια πώς δεν ξέρετε ποια θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων για τα παιδιά που ζουν εκεί αλλά πως γνωρίζετε ότι υπάρχουν καταφύγια στα οποία υπάρχει ασφάλεια και ότι πολλές χώρες στέλνουν ανθρωπιστική βοήθεια σε αυτά.
Αν τα παιδιά παρουσιάζονται αδιάφορα και δεν ρωτάνε παραπάνω, καλό είναι να σταματήσουμε τη συζήτηση και να δηλώσουμε την διαθεσιμότητά μας, εφόσον χρειαστούν κάτι άλλο. Περιορίστε την έκθεση των παιδιών μπροστά από οθόνες, ειδήσεις, σκληρές εικόνες, αλλά και τις συζητήσεις σας για αυτό το θέμα μπροστά τους.
Ενθαρρύνετε το παιδί να συμμετέχει στις ειρηνευτικές διαδικασίες κατά του πολέμου, με έναν δημιουργικό εκφραστικό τρόπο, όπως είναι οι ζωγραφιές υπέρ της ειρήνης, ένα γράμμα στα παιδιά που βιώνουν τον πόλεμο, κ.α. ή συμβάλλετε όλη η οικογένεια μαζί στέλνοντας είδη πρώτης ανάγκης σε σημεία συγκέντρωσης. Τέλος, αφιερώστε χρόνο στα παιδιά και ειδικότερα όταν αυτά μοιάζουν αναστατωμένα, δυσκολεύονται να κοιμηθούν ή αλλάζουν συμπεριφορά και παράλληλα προσπαθήστε να μην αλλάξετε την ρουτίνα τους και το πρόγραμμά τους, καθώς αυτό είναι κάτι που τους προσφέρει ασφάλεια και έλεγχο και που χρειάζονται σε μία περίοδο αβεβαιότητας, όπως αυτή του πολέμου.
Πηγές:
Χαμόγελο του Παιδιού: https://www.hamogelo.gr/
Μέριμνα: https://merimna.org.gr/
