Ο δεσμός ή πιο σωστά το σχεσιακό σύστημα του δεσμού (attachment relationship) είναι θα λέγαμε όχι μόνο μία συναισθηματική σύνδεση μεταξύ του γονέα και του βρέφους, αλλά κάτι παραπάνω. Το σύστημα αυτό είναι ένα πολύ σύνθετο σύστημα, το οποίο έχει ως στόχο την επιβίωση του βρέφους και αφορά τον οργανισμό μέσω της βιολογίας, την αφοσίωση, τις γνωστικές διεργασίες και την συμπεριφορά, κ.α..
Το σχεσιακό αυτό σύστημα του δεσμού έχει ως σκοπό, όπως προαναφέρθηκε, την επιβίωση του βρέφους. Θα λέγαμε όμως ότι έχει ως στόχο και την ‘επιβίωση’ του παιδιού καθώς αναπτύσσεται και μεγαλώνει μέσα στην οικογένεια και τις σχέσεις του με τα υπόλοιπα μέλη.
Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα παιδί γεννιέται και μέχρι περίπου τα 3 έτη, έχει την προδιάθεση να συνδεθεί, ενώ παράλληλα δείχνει στους άλλους την ανάγκη του για επικοινωνία. Σε αυτή τη φάση, όσο πιο σταθερός και συνεπής παρουσιάζεται ο εκάστοτε γονέας/ φροντιστής στις ανάγκες του βρέφους τόσο πιο πολύ ισχυροποιείται και ο δεσμός και δημιουργείται μία ‘σχέση’ εμπιστοσύνης.
Σε αυτή τη φάση και όσο το παιδί μεγαλώνει, ξεκινάει να δείχνει προτίμηση σε κάποιους ανθρώπους και φροντιστές. Μπορεί να εκδηλώνει ποικίλες θυμικές αντιδράσεις θέλοντας να δείξει την προτίμησή του ως προς το ποιος θα το ταΐσει, ποιος θα το κρατήσει, κ.τ.λ. Στη φάση αυτή αρχίζει να δημιουργείται και να εξελίσσεται ο συναισθηματικός δεσμός ανάμεσα στο παιδί και τον φροντιστή.
Μέχρι το παιδί να φτάσει στα 4 έτη του, περνάει από διάφορα στάδια σχετικά με την συναισθηματική του σύνδεση με τα πρόσωπα φροντίδας. Σταδιακά λοιπόν, δημιουργείται και αναπτύσσεται ο συναισθηματικός δεσμός. Το παιδί ξεκινάει να αγχώνεται με τον αποχωρισμό και να διεκδικεί παραπάνω την εγγύτητα με τον φροντιστή. Την ίδια στιγμή όμως, αν ο γονέας είναι συνεπής ως προς τη συναισθηματική του σταθερότητα και την ανταπόκριση του στις ανάγκες του παιδιού του, τότε αυτό νιώθει ασφαλές και αυτόνομο να εξερευνήσει το περιβάλλον του. Όσο το παιδί εξερευνάει και μαθαίνει, γίνεται και πιο αυτόνομο, ωστόσο η ύπαρξη του συναισθηματικού δεσίματος είναι κρίσιμη και απαραίτητη. Η ύπαρξη του σχεσιακού συστήματος έχει μεγάλη σημασία όταν το παιδί είναι περίπου 4 ετών, καθώς το παιδί δεν είναι ακόμα ικανό να διαχειριστεί και να ρυθμίσει τα συναισθήματα που μπορεί να βιώνει.
Όταν το παιδί ξεκινήσει να πηγαίνει σχολείο (σχολική ηλικία, περίπου από 6 ετών), η οικογένεια ξεκινάει κι αυτή να το αποχωρίζεται και να βιώνει την πρώτη του ‘έξοδο’ από το σπίτι. Το παιδί δεν παύει να χρειάζεται τον δεσμό με τους φροντιστές του, αλλά βιώνοντας την παρουσία τους και με βάση τη σταθερότητα που αυτή του προσφέρει, δοκιμάζει και σχηματίζει σχέσεις με συνομηλίκους και άλλα παιδιά.
Ακολουθεί η φάση ζωής της οικογένειας, όπου το παιδί μεγαλώνει και γίνεται έφηβος και τότε οι γονείς προετοιμάζονται για την έξοδο του από το σπίτι. Ο αποχωρισμός αυτός θα σημαίνει, ότι το ζευγάρι θα μείνει και πάλι μόνο του με ‘άδεια φωλιά’. Αναφορικά με το σχεσιακό σύστημα του δεσμού, οι έφηβοι είναι πλέον αυτόνομοι και προσπαθούν να διαχωριστούν και να διαφοροποιηθούν από τους γονείς τους. Παρόλα αυτά, ο εκάστοτε έφηβος φαίνεται να συνεχίζει να έχει ανάγκη και να αναζητά τη γονεϊκή φροντίδα και ασφάλεια.
Έπειτα ο έφηβος γίνεται ενήλικας… Ο δεσμός φυσικά και δεν χάνεται… Δεν σταματά να υπάρχει… Το σχεσιακό αυτό σύστημα του δεσμού και οι συναισθηματικές συνδέσεις που βιώνονται, αποτυπώνονται και επαναλαμβάνονται στην ενήλικη ζωή, ότ
